Dr. Kürşat ArslanDokuz Eylül Üniversitesi, Buca Eğitim Fakültesinde, Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri bölümünde Doçent.

Verilerin Faklı Platformlardan SPSS Programına Aktarılması

Verilerinizi SPSS programına doğrudan girebileceğiniz gibi farklı dosya tiplerinde saklanan verilerinizi de SPSS’e aktarabilirsiniz. Eğer, “.sav” uzantılı bir dosyanız varsa, onu basitçe açıp istediğiniz değişiklikleri yapabilirsiniz. Bunun yanında eğer verileriniz Excel yada Text formatında ise bunları da kolaylıkla bir iki işlemden sonra SPSS dosya formatına dönüştürebilirsiniz. Bu makalede, yaygın olarak kullanılan üç farklı dosya tipinden (Excel, Text, ve Google Dosylara ) SPSS’e verilerin nasıl aktarıldığını anlatmaya çalışacağım.

Verilerin Excel’den SPSS’e aktarılması

Aktarma işlemine başlamadan önce size tavsiyem aşağıdaki listeyi dikkatlice kontrol edip sizin dosyanızın da benzer şekilde biçimlendirildiğinden emin olun:

• En üstte ve tek satır olacak şekilde değişken isimleri yer almalı
• Değişken isimlerine de dikkat etmek gerekir zira excel’de istediğiniz şekilde isim verebileceğiniz değişken isimlerine SPSS bazı kısıtlamalar getirmektedir.  Örneğin sadece sayılar, rakamlar ve alt çizgi kullanabilirsiniz (örneğin, cinsiyet, okul_durum, sinif4 gibi). Dikkat edebileceğiniz gibi Türkçe karakter kullanmadım, size tavsiyem de benzer şekilde kullanmamanız. Değişken isimlerinde Türkçe karakter kullanmayın ancak açıklamalarda Türkçe kullanabilirsiniz. Ayrıca, değişken isimlerinde kesinlikle boşluk bırakmamalısınız (örneğin, okul durumu gibi)
• Verilen değişken isimlerinden hemen sonra hiç boşluk bırakmadan başlanmalıdır. Yani ikinci satır-birinci sütündan veriler başlanmalıdır.
• Verilerinizde bazı boşluklar olabilir, bunları olduğu gibi bırakabilirsiniz ya da isterseniz bunları belirleyici bir işaret bunlar yerine yazabilirsiniz örneğin ‘-1’ gibi

Aşağıda SPSS’e aktarmak için uygun şekilde girilmiş örnek bir Excel formatı görebilirsiniz.

Verilerinizi yukarıdaki formata uygun şekilde girdikten sonra, aşağıda sıralanan adımları takip ederek Excel’de olan verileri kolaylıkla SPSS’e aktarabilirsiniz.

-1- Aşağıdaki gibi File > Open > Data yolunu izleyerek tıklayın.

-2-Aşağıdaki resimde gösterilen sırayı kullanarak işlemleriniz gerçekleştirin.  Files of Types yazan bölümü tıklayın ve Excel (*.xls, *.xlsx, *.xlsm) seçeneğini seçin. Excel dosyanız görünecektir buradan dosya ismine tıkladıktan sonra Open butonuna tıklayın.

 -3- Eğer SPSS 25 sürümünü kullanıyorsanız aşağıdaki gibi bir ekran görmelisiniz. ! Eski versiyonlarda ekran görüntüsü buna benzer olsa da birkaç değişiklik görebilirsiniz ancak aşağı yukarı benzer bir görüntü elde edeceksiniz.

Bu ekran üzerinde herhangi gibi bir değişiklik yapmanıza gerek yok. Ama isterseniz Range bölümünü kullanarak verilerinizden sadece belli bir bölümü alabilirsiniz. Remove leading spaces from string values ve Remove trailing spaces from string values seçenekleri sadece metin tipinde veriler için kullanılabilir eğer verilerinizde gereksiz kullanılmış boşluklar varsa bunları silmeye yarar. Yine size tavsiyem bunlara müdahale etmeyin çünkü bazı karışıklıklara neden olabilir. Buradan OK tıklayarak işleme devam edebilirsiniz.

-4- OK butonuna tıkladıktan sonra verileriniz SPSS’de aşağıdaki gibi görünecektir.

Verilerin Not Defterinden SPSS’e aktarılması

Text dosyalarında saklanan veriler şu formatlarda olabilirler: *.txt, *.dat ya da *.csv. bu dosya tipinde veri oluşturmak için herhangi özel bir yazılıma ihtiyacınız yok bunun için sadece Not Defteri  uygulamasını kullanmanız yeterli. Not Defteri kullanmanın en büyük avantajı her platformda rahatlıkla açabilir ve düzenleme yapabilirsiniz. Not defeteri biçimlendirilmemiş şekilde veri sakladığı için hem az yer kaplar hemde hemen hemen her programda rahatlıkla açılabilirler. Genel olarak SPSS’e text dosyasından iki şekilde veri aktarabilirsiniz, verilerinizi oluşturuken aşağıda belirtilen iki formattan birini kullanabilirsiniz.

Sınırlanmış Veri: Her bir veri belli bir karekterle sınırlandırılmış olmalıdır. Bunu yapmak için yaygın şekilde kullanılan birkaç  karakteri tercih edebilirsiniz: virgül, boşluk, ya da tab tuşu.

Yukarıda yer aldığı şekilde verileri Not Defteri’ni açarak girin ve kaydedin, Şimdi yine adım adım SPSS’e bu verilerin nasıl aktarıldığına bakalım.

-1- Öncelikle yine aşağıda gösterildiği şekil ve sırada File > Open > Data yolunu izleyerek Files of Type bölümünden Text seçeneğini seçip txt uzantılı dosyanızı işaretledikten sonra Open butonuna tıklıyorsunuz.

  -2- yukarıdaki işlem sonucunda aşağıdaki gibi bir ekran görmelisiniz.

Bu ekranda herhangi bir değişiklik yapmadan Next butonuna tıklıyoruz.

-3- Karışınıza aşağıdaki gibi bir ekran çıkacaktır. Bu ekranı üç bölümde incelemek mümkün, 1 numaralı kısım verilerinizi nasıl ayırdığınızı SPSS’e söylüyorsunuz. Aslında SPSS dosyanızı otomatik olarak algılıyor ve buna göre işaretleme yapıyor ancak sizin seçenekleri tanımanızda fayda olabilir. 2 numaralı kısımda ise, değişken isimlerinin hangi satırda olduğunu belirtiyorsunuz, ve son olarak üç numaralı kısım, hangi özel karakter kullanarak verileri ayırdığınızı göstermek için kullanılıyor. Buda yine otomatik olarak virgül (,) seçilmiş oluyor. Yine bu bölümde herhangi bir değişiklik yapmadan Next butonuna tıklıyorsunuz.

-4- Aşağıdaki ekranda da yine bir değişiklik yapmadan Next butonuna basıyorsunuz.

-5- Aşağıda ekranda dikkat etmeniz gereken iki nokta var: 1 numaralı bölümde Text dosyamızda otomatik olarak virgül kullandığımızdan o şeçili geldi ancak sizde durum farklı olabilir. Eğer siz virgül (,) yerine başka bir karakter kullandıysanız onu belirtmeniz gerekir.  Bunu yapmak için Other kısmını tıklayıp karakteri yazmanız yeterli. 2 numaralı bölümde ise, verilerinize ön-izleme yapabilirsiniz. Yaptığınız değişikliklerden sonra bu alanı dikkatlice izlemenizi öneririm.

-6- ve son olarak aşağıdaki gibi bir ekran gelecektir burada yine herhangi bir değişiklik yapmanıza gerek yok. Ancak eğer Data Preview kısmında değişken isimlerine tıklarsanız, her bir değişken için veri tipi ve boyutunu da belirleyebilirsiniz. Ancak yine tavsiyem hiçbir müdahale yapmadan devam etmeniz olacaktır. Bu aşamada Next demeden Finish butonuna tıklamanız yeterlidir. Verileriniz aşağıdaki şekilde görüldüğü üzere SPSS’e girilecektir.

Aktarılan Verileri SPSS Formatında Kaydetme

Verilerinizi aktardıktan sonra, File > Save As yolunu izleyerek dosyanızı SPSS formatında (.sav) kaydedebilirsiniz.

Hepsi bu! Eğer konuyla ilgili yorum ya da önerileriniz varsa aşağıda yorum bırakmayı unutmayın. Analizler konusunda yardım gerekirse benimle iletişime geçebilirsiniz. Bir grup öğrencimle birlikte her türlü istatistiksel analizde size yardımcı olabiliriz.