Dr. Kürşat ArslanDokuz Eylül Üniversitesi, Buca Eğitim Fakültesinde, Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri bölümünde Doçent.

SPSS ile İstatistik Analizler ve APA ya göre yorumlanması

Yayınlanma: 15 Şubat, 2018 Güncellenme: 30 Ağustos, 2022

Bu bölümde daha önce yaptığım, Türkçe yada İngilizce olarak hazırladığım istatistiksel analizler ve bu analizlerin sonuçlarının APA formatında nasıl raporlandığı hakkında bilgi vermek istiyorum. Her bir başlık altında en az bir test için detaylıca bir verip yorumlamasının nasıl yapalacağını ve APA formatından nasıl raporlanacağını anlatmaya çalışacağım. Analiz yaptığım testlerden bazıları:

Tanımlayıcı İstatistikler (Descriptive statistics)

Tanımlayıcı istatistikler çalışmada elde edilen verilerin temel özelliklerini ortaya koymak için kullanılırlar: bu başlık altında gelellikle ortalama, standart sapma, ortanca ve yüzde gibi değerler verileri daha anlamlı hale düşürtürecek şekilde sunulur. Genellikle grafikler ve tablolar kullanılır.

Normallik Testleri (Normality tests)

Bu testlerin temel amacı verilerin normal dağılım gösrerip göstermediğini test etmektir. bu testtler sonucu elde edilen veriler ışığında ikinci test yöntemi seçilebilir. Bir çok istatistiksel analizin yapılabilmesi için ön şart oluştururlar. Normalik ttestlerinden bazıları, Kolmogorov-Smirnov (K-S) testi, Shapiro-Wilk testi, skewness ve kurtosis testleridir. Bu testlerin seçimi çeşitli değişkenlere bağlıdır.

Parametrik Testler

Parametrik testler çalışma örnekleminin evreni örneklediği varsayımına dayanmaktadır. Bu Testlerin uuygulanabilmesi için bazı gerekliliklerin/varsayımların yerine getirilmesi gerekir. Verilerin normal dağılım göstermesi, varyansların homojen olması, bağımsız değişkenin kategorik olması ve örneklem sayısı bunlarıdan en önemlileridir.

Tek örneklem t-testi (One-Sample t-test)
Bağımlı örneklem t-testi (Paired-Sample t-testi)
Bağımsız örneklem t-testi (Independent-Sample t-test)
Tek yönlü ANOVA (One-way ANOVA)
ANCOVA (analysis of covariance)
MANOVA, MANCOVA (Multivariate Analysis of Variance)
Pearson correlation

Non-Parametrik Testler

Parametrik testler için gerekli varsayımların sağlanamadığı durumlarda istatistiksel olarak daha "zayıf" alternatif testler olarak kullanılırlar. Bu testler sonucu elde edilen veriler için evrene yönelik tahminde bulunulamaz.

Ki-kare Testi
Mann-Whitney U test
Kruskal-Wallis test
Spearman correlation

Ölçek Analizleri

Açımlayıcı Faktör Analizi (Exploratory Factor Analysis)
Doğrulayıcı Faktör Analizi (Confirmatory Factor Analysis)
Reliability testleri (Cronbach's Alpha)

Bu yazıya şimdiye dek yapıldı.

Veysi 2/8/2023 19:16:16

Merhaba, öncelikle faydalı yazılarınız için teşekkür ederim. Pulmoner embolinin mevsimsel dağılımı ve atmosfer basıncı ve sıcaklık ile ilişkisi konulu bir çalışma yapmayı planlıyorum. Elimde 5 yıllık hasta verileri mevcut. 1500'e yakın hastam var. Hastaların dağılımında mevsimler arası fark var mı bakmak için ki kare testi çalışmayı planlıyorum. Bir de hasta sıklığının sıcaklık ve basınçla ilişki için Spearman correlation çalışmayı planlıyorum veriler normal dağılım göstermiyor. Korelasyonu nasıl çalışmam gerekiyor. Ben aylara göre hasta sayılarıyla aylık sıcaklık ve basınç ortalamaları arasında korelasyon çalışmayı düşündüm ama başka şekilde de yapılabilir mi? Bir de 30'a yakın hastamın tekrarlayan başvurusu mevcut. Örneğin 2015 ve 2018'de de başvurmuş. 1500 hasta var ama 1530'a yakın başvuru var. Tekrar eden bu hastaları hesaplamalara nasıl dahil etmem gerekiyor. Sorum çok uzun oldu ama cevaplama imkanınız olursa çok sevinirim.
Kürşat Arslan 8 Şubat, 2023 22:56:45

Veysi Merhaba,

Öncelikle çalışmanızda başarılar dilerim. Evet dediğiniz gibi mevsimlere göre hasta dağılımına ki-kare ile bakabilirsiniz.

Mevsimlere (kategorik dğeişken) göre Basınç ve sısaklık (sürekli dğeişkenler) değerlerine üç şekilde bakmak mümkün, point biserial correlasion, logistec regression veya ANOVA ya da ANOVA'nın non-parametric karşılığı olan Kruskal Wallis H test olabilir. Bu testlerin kullanma durumunuz, sizin ihtiyacınıza ve testlerin varsayımlarınızı sağlayıp sağlamadığınıza göre değişir. korelason ve Kruskal Wallis testlerinde normallik aranmaz. Ancak diğer testler için belli varsayımların sağlanması gerkir. Ancak eğer hasta sıklığı ile basınç ve sıcaklık arasındaki ilişkiye kategorik olarak bakmak istiyorsanız sıcaklık ve basınç değerlerini de kategorik kategorik yapmanız gerekir.

Evet aylara göre hasta sayısı, sıcaklık ve basın ilişkisinine yine korelasyonla bakabilirsin. Pearson korelasyon analizi varsayımları arasında normality yoktur. Bu bakımdan normalliği sorun etmenize gerek yok.

Son olarak tekrar eden hastaları hiç bir dğeişiklik yapmadan bence analize katabilirsiniz. O hastaların aynı ya da ayrı kişiler olması durumu sadece paired sample t test kullanacaksanız önemlidir. Yani, belli hastaların tekrarlayan analizlerinde.

Cevap biraz uzun oldu :) Umarım yardımcı olabilmişimdir. İyi çalışmalar.
Veysi 8 Şubat, 2023 23:32:06

Çok teşekkür ederim hocam, zaman ayırdığınız için sağolun çok yardımcı oldunuz.
Oğuzhan 6/4/2020 10:14:16

Merhaba hocam size bir sorum olacaktı :) parametrik olmayan istatistikler sayıltılar konusunda esneklik sağlar. Ancak bu hiçbir ön kontrol yapılmadığı anlamına gelmez burada ne demek istenmektedir yani parametrik testlerde ön kontrol yapılıyor mu?
Kürşat Arslan 5 Haziran, 2020 09:43:50

Merhaba Oğuzhan, evet non-parametrik testler özellikle normallik konsunda esneklik sağlarlar. Ancak şu bir gerçektir ki: bu testlerin yapılabilmesi içinde çeşitle varsayımlarım sağlanması gerekir. örneğin, eğer buradaki makaleye bakarsan, non-parametrik bir test için gerekli olan varsayımların neler olduğunu görebilirsin. Selamlar.
esin 5/1/2020 03:42:58

merhaba hocam çoklu regresyon analizini apaya göre nasıl raporlayabilirim yardımcı olur musunuz?
Kürşat Arslan 1 Mayıs, 2020 10:32:21

Merhaba Esin, daha kolay anlaman için bağımlı ve bağımsız değişkenlerini yazarsan, APA stile uygun örnek bir sonuc yazabilirim.
Neziha 4/29/2020 18:58:36

Sayın Hocam merhaba,
ölçeklerle birlikte dağıtmış olduğum kişisel bilgi formunda aylık gelir durumunda 8000₺ ve üstünü kimse işaretlememiş, mezun olunan lise türünde de fen lisesi seçeceğini kimse işaretlememiş. Bilgi formunda yer aldığından dolayı betimsel istatistik kısmında bu kategorilere yer vermem gerekiyor ancak analizlere geçeceğim zaman bu kategoriler için atadığım sembolik değerleri Value Labels kısmından silip devre dışı bırakabilir miyim? Ya da buna gerek kalmadan Spss bu kategorileri işaretleyen olmadığından dolayı bu kategoriler hiç yokmuş gibi kendiliğinden analiz dışı bırakır mı?
Kürşat Arslan 30 Nisan, 2020 11:36:26

Neziha Merhaba,

SPSS de analiz yapılırken eksik veriler eğer sen başka bir şekilde müdahale etmezsen iki şekilde işleme alınır: pairwise ve listwise. Default olarak pairwise seçilidir. Bu seçenekde eksik veriler dikkate alınmaz sadece ilgili analizden çıkarılır diğer analizler eksik veriden etkilenmez. Yani eksik bir veri yüzünden tüm kayıt analizden çıkarılmaz. Bu konuda daha detaylı bilgiyi buradan alabilirsiniz: https://www.statisticssolutions.com/missing-data-listwise-vs-pairwise/
serhat 12/12/2018 14:59:27

merhaba hocam, peki faktör analizi sonuçları APA ya göre nasıl raporlanır?

Kürşat Arslan 13 Aralık, 2018 23:01:41

Serhat merhaba, faktör analizinde sonuçları aşama-aşama raporladığın için tek bir paragrafta bunu yapman oldukça zor. Bildiğin gibi, faktör analizi açımlayıcı ve doğrulayıcı olmak üzere iki şekilde yapılıyor. Ve sonuçlar bulgular altında bir kaç sayfada veriliyor ve bir makale olarak yayınlanabiliyor. Demek istediğim sonuç kısmı bir kaç grafik ve tablo içeren uzunca bir metin olabiliyor. Sana faktör analiz konusunda önerebileceğim son paragraf şu şekilde olabilir:

Ölçeğin, güvenirliğini belirlemek için iç tutarlılık katsayısı faktör analiz yöntemiyle hesaplanmıştır. Bu analiz sonucunda, ölçeğin bütününde ve alt faktörlerde maddelerin birbirleriyle tutarlı olup olmadığı test edilmiştir. Bu analiz için farklı yöntemler kullanılmakla birlikte, bu çalışma için Cronbach's Alpha katsayısı kullanılmıştır. Bu bağlamda, ölçeğin tamamına ve alt faktörlerine ilişkin Cronbach's Alpha değerleri tablo 4’de verilmiştir. Tüm ölçek için elde edilen Cronbach's Alpha değeri 0.951 olarak oldukça güvenilir bulunmuştur.